بحران مهاجرت شرکت های دانش بنیان
اساس مشکل
بر کسی پوشیده نیست که در ماه های اخیر، دولت و نهادهای تحت فرمان آن تلاش قابل توجهی برای بهبود شرایط عملکردی شرکت های دانش بنیان انجام داده اند. بخشی از این تلاش ها در زمینه فراهم کردن زیرساخت، برخی برای تسهیل فرآیند دریافت تأییدیه دانش بنیان و قسمت دیگر آن برای افزایش سطح تسهیلات حمایتی است. با این وجود همچنان شاهد رشد کند تعداد شرکت های دانش بنیان و فراهم نشدن شرایط عملکردی آنها هستیم. این موضوع که ایراد کار از کجاست و چگونه می توان با این مشکل مقابله نمود محل بحث بسیاری از بزرگان و متخصصان بوده است و در ادامه اظهار نظرها در این زمینه، روح الله دهقانی فیروزآبادی رئیس سازمان جهاد دانشگاهی در دیداری با حضور خبرنگاران به نقاط ضعف این مسیر اشاره نموده است.
خطر بالقوه و بالفعل
دهقانی فیروزآبادی در خصوص حلقه مفقوده فرآیند به کارگیری شرکت های دانش بنیان گفت: «از اندیشه به علم کاری انجام نمی دهیم، از علم به فناوری خوب کار می کنیم، از نوآوری به تولید خوب کار می کنیم، اما از فناوری به نوآوری عملا کاری انجام نمی شود. ما نتوانسته ایم نظامی ایجاد کنیم که بتواند فناوری های تولید شده توسط دانش بنیان ها، آزمایشگاه ها و پژوهشگاه های فناورانه ما را یکپارچه نماید و به عنوان یک بسته آماده تولید ارائه کند.»
وی در ادامه گفت: «زمانی که جمعیت دانش آموزان ایران بالا بود، تلاش کردیم با احداث دانشگاه های فراوان و پرتعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی را زیاد کنیم. بخشی از این نیروهای تربیت شده را به کار گرفتیم، اما باقی را رها کردیم. نتیجه چه شد؟ این شد که این نیروها به مرور زمان مهاجرت کردند.»
وی در خصوص راه حل در آن زمان گفت: «در ان زمان مطرح شد که بنیاد ملی نخبگان و پیرو آن معاونت علمی ریاست جمهوری تأسیس شود. این نهادها مطرح کردند که ما نمی گذاریم خط اول دانشمندان تولید شده هدر بروند. ما زیرساختی تحت عنوان شرکت های دانش بنیان ایجاد می کنیم تا از این افراد حمایت کنیم. این کار هم انجام شد.
اما امروز مشکل این است که اگر حلقه بعدی زنجیره را ایجاد نکنیم، شرکت های دانش بنیان به طور کامل مهاجرت می کنند. امارات، ترکیه و کشورهای دورتر. قبل از این یک نفر مهاجرت می کرد و چند نفر را با خود می برد. امروز یک شرکت مهاجرت می کند و چندین شرکت دیگر را با خود می برد. علت هم این است که دانش بنیان محصول تولید می کند ولی برای آن مشتری ندارد.»
روح الله دهقانی فیروزآبادی هشدار داد: «اگر امروز دانش بنیان ها را تقویت کنیم اما فکری برای بهره برداری از تولیدات آنها نداشته باشیم، تنها خروجی کار ما آب به آسیاب ریختن این کشورهای خارجی است که شرکت های دانش بنیان ما را جذب می کنند.»