روند دانش بنیان شدن حوزه گیاهان دارویی
شرکت های دانش بنیان حوزه داروهای گیاهی
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان نهاد اصلی حوزه دانش بنیان، دسته بندی مشخصی تحت عنوان فهرست کالاها و محصولات دانش بنیان برای تفکیک محصولات این حوزه به دسته های مشخص تدارک دیده است. در صورت مراجعه به این فهرست که در سایت شبکه دانش بنیان هم در دسترس علاقمندان قرار گرفته است، دسته بندی دارو و فرآورده های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان شامل موارد متعدد تجهیزات پزشکی می شود که یکی از این موارد، داروهای گیاهی است. از این رو دانش بنیان شدن حوزه گیاهان دارویی بسیار مهم خواهد بود. اهمیت این دسته بندی از آن جهت است که این فهرست، داروهای گیاهی را از داروهایی که به روش های شیمیایی و فرآوری مواد تولید می شوند جداسازی کرده است و برای آن هویتی مستقل در نظر می گیرد. این امر البته رابطه مستقیم با شرکت های متقاضی دریافت گواهی دانش بنیان در این حوزه دارد که اکثراً تنها در زمینه فرآیندهای طبیعی و غیرشیمیایی فعالیت می کنند. به مرور با مشاهده این امر و مسجل شدن الگوی متفاوت عملکردی این شرکت ها برای معاونت علمی، این نهاد دسته بندی جداگانه ای برای داروهای گیاهی در نظر گرفته است.چه شرکت هایی در این حوزه پتانسیل دریافت گواهی دانش بنیان را دارند؟
محصولاتی که در این حوزه دانش بنیان می شوند باید از نظر فرآیندی هم سطح بالایی داشته باشند و هم فرآیند مذکور باید برای تولید در مقیاس صنعتی قابل استفاده باشد، به عبارت دیگر روش های تولید داروهای گیاهی که قادر نیستند در حجم بالا و زمان اندک اقدام به تولید محصول نمایند به ندرت شرایط دریافت گواهی دانش بنیان را پیدا می کنند. به همین سبب معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این قسمت از فهرست از تک تک فرآیندها و محصولات مجاز در این زمینه نام برده است تا هرچه بیشتر در این خصوص شفافیت ایجاد کند. بدیهی است برخی محصولات و روش ها که در این قسمت از آنها نام برده نمی شود اما شرایط عملکردی و سطح تکنولوژی کافی داشته باشند، با نظر معاونت می توانند به تأییدیه دانش بنیان دست پیدا کنند.
داروهای گیاهی در فهرست دانش بنیان دارای شش دسته بندی به شرح زیر هستند:
- مواد اولیه گیاهی (مانند عصاره، روغن و اسانس) که با روش های پیشرفته استخراج شده باشند. در این مورد منظور از روش های پیشرفته از نظر معاونت علمی چهار روش حلال فوق بحرانی، روش آب فوق داغ، تکنیک counter current و ستون های حبابی است. برای هر چهار روش باید آنالیزهای لازمه به معاونت ارائه و شرط مقیاس صنعتی رعایت شده باشد.
- ترکیبات (فراکسیون) جدا شده از عصاره، اسانس و روغن به روش های غیرترسیبی مانند فلاونوئیدها و فنول ها
- مواد موثره گیاهی (تک مولکول – API) با استفاده از خالص سازی های پیشرفته
- انواع فرمولاسیون پیشرفته در داروهای گیاهی اعم از بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی، پایداری و اثربخشی
تأییدیه دانش بنیان در این حوزه چه تسهیلاتی ارائه می کند؟
شرکت های فعال در این زمینه می توانند از تمامی تسهیلات قابل ارائه به شرکت های دارای گواهی دانش بنیان بهره گیرند که به نیاز این شرکت ها بازمیگردد. در حال حاضر، ۱۱۰ برنامه حمایتی و تسهیلات شرکت های دانش بنیان تدارک دیده شده است که به هدف حمایت و کمک به رشد شرکت های فعال در این زمینه اختصاص یافته است. برخی شرکت ها ممکن است به معافیت های مالیاتی و گمرکی نیاز داشته باشند و برخی دیگر ممکن است به تسهیلات استقرار، توسعه بازار و راه اندازی خط تولید انبوه علاقمند باشند. برخی از این تسهیلات عبارتند از:- تسهیلات معافیت مالیاتی محصولات دانش بنیان
- تسهیلات معافیت گمرکی محصولات دانش بنیان یا مواد و تجهیزاتی که برای ساخت آنها مورد نیاز شرکت هستند
- اعطای امریه سربازی به شرکت دانش بنیان
- استقرار دفاتر شرکت در کاربری های مسکونی تهران
- تسهیلات توسعه بازار
- کمک به راه اندازی خط تولید
- درخواست وام
- تخفیف و حق اضافه پخش در آگهی های صدا و سیما
- استفاده از بودجه پژوهشی دستگاه های اجرایی
- تسهیلات صندوق توسعه ملی
- حضور در نمایشگاه های داخلی و خارجی و راه اندازی نمایشگاه های دائمی
نحوه دریافت گواهی دانش بنیان در این حوزه به چه صورت است؟
کلیت این فرایند برای شرکت های این حوزه شامل ثبت نام در سامانه daneshbonyan.ir و ارائه مدارک و مستندات مربوط به فرایند ایجاد و توسعه محصول مورد نظر متقاضی است. بعد از دریافت این مدارک، ابتدا معاونت علمی آنها را از غربال اولیه عبور داده و در صورت تکمیل بودن مدارک، یک ارزیاب از طریق کارگزاری های همکار به شرکت اختصاص می دهد. این ارزیاب که در زمینه مورد ادعای شرکت متخصص است، وظیفه بررسی محصول و تطبیق ویژگی های آن با مدارک ارائه شده را بر عهده می گیرد و به سه طریق ارتباط تلفنی، جلسات آنلاین و مراجعه حضوری با شرکت ارتباط برقرار می کند. گزارش ارسالی ارزیاب به معاونت علمی و مدارک ارسال شده پیش از آن، زیربنای نظر سردبیری فنی و ممیزی را تشکیل می دهند که در مراحل بعدی به بررسی محصول می پردازند. در نهایت، در صورتی که محصول دارای ویژگی های مورد نظر تشخیص داده شود، معاونت علمی درخواست شرکت را تأیید کرده و شرکت متقاضی به شرکت دانش بنیان تبدیل می شود.نتیجه گیری
همانطور که گفته شده دانش بنیان شدن صرفا یک گواهی نامه است که به محصولات با تکنولوژی بالا و بومی سازی شده اعطا خواهد شد.اما روند دانش بنیان شدن برای شرکت ها بسیار پیچیده خواهد بود. از این رو همیشه باید تلاش کرد تا با مشاوره از شرکت های معتبر به اخذ ساده تر این گواهی پرداخت. شبکه دانش بنیان ایران به عنوان یکی از اصلی ترین گروه های مشاوره در ایران اقدام به ارائه خدمات بسیار متنوع و کاربردی کرده است.