جراحی رباتیک
ربات های جراح دانش بنیان
در سال های اخیر، پیشرفت تکنولوژی و ظهور فناوری های نوین در ایران موجب شده تا ساخت ربات های جراح مورد توجه شرکت های دانش بنیان و متخصصان این حوزه قرار گیرد اما باید توجه داشت که این تکنولوژی یک پدیده نوپا در ایران است و اگرچه در بیش از یک دهه اخیر از ربات ها در حوزه پزشکی استفاده می شود، اما غالبا تمام تجهیزات مورد استفاده در این زمینه وارداتی و ساخت کشورهای دیگر بوده است.
با این حال یک شرکت دانش بنیان و فناور متشکل از متخصصان ایرانی در دی‌ماه سال ۹۷ موفق شدند از اولین ربات جراح ایرانی در نمایشگاه ایران ساخت رونمایی کنند. این ربات که درواقع یک سامانه جراحی رباتیک است حاصل تلاش ۱۵ ساله متخصصان دانشگاه علوم پزشکی تهران در مرکز تحقیقات فناوری های بیومدیکال و رباتیک دانشگاه علوم پزشکی تهران است که می تواند در انواع عمل های آموزشی جراحی(مدل های حیوانی) در حفره شکمی و قفسه سینه حتی از راه دور مورد استفاده قرار گیرد.
اجزای ربات جراح در دانش بنیان
این سامانه از دو بخش اصلی، کنسول جراحی از راه دور و ربات های جراح مستقر بر بالین بیمار تشکیل‌شده است. دسته های موجود در کنسول جراحی حرکات دستان جراح را ثبت و همزمان ربات های جراح بر بالین بیمار، همان حرکات را در بدن بیمار به اجرا در می آورند. ارتباط بین ربات های راهبر در کنسول جراحی با ربات های پیرو بر بالین بیمار از طریق اینترنت فراهم می شود و لذا عمل جراحی می تواند در دورترین نقاط کشور یا حتی روی یک ناو اقیانوس پیما از راه دور نیز کنترل و انجام شود.
همچنین این دستگاه قابلیت مقیاس گذاری روی حرکات دستان جراح و در‌نتیجه افزایش دقت و ریزنگری حرکت در انجام حرکت های بسیار ظریف را دارد و با بهره مندی از این دستگاه می توان لرزش دستان جراح و اجرای جراحی با حداکثر ثبات و کیفیت حرکات را تجربه کرد.
طبق گفته سازندگان این ربات، قرارگیری جراح در شرایط ارگونومیک(نشسته یا ایستاده) و کاهش خستگی جراح و در نتیجه افزایش دقت و کیفیت عمل، امکان قرارگیری جراح در اتاقی خارج از اتاق عمل و به دور از گازهای بیهوشی و عفونت های خطرناک و امواج یونیزان برای جراح و عدم نیاز به پوشیدن لباس های استریل توسط جراح از دیگر مزایای این ربات است.
تکنولوژی رباتیک در جراحی
قابلیت بازخورد و انتقال حس لامسه از محل عمل به دستان جراح، قابلیت اتصال به یک سمت یا هر دو سمت تخت جراحی(بسته به نوع عمل) و حرکت همراه با تخت جراحی و بیمار حین عمل، قابلیت استفاده از ابزارهای متداول جراحی و عدم نیاز به ابزارهای مصرفی خاص و گران قیمت، قابلیت تغییر حالت استفاده توسط جراح از نشسته به ایستاده و بالعکس حین عمل جراحی، عدم نیاز به هزینه های گزاف تعمیر و نگهداری سالانه در مقایسه با نمونه خارجی و قیمت رقابتی کمتر از نصف تنها رقیب آمریکایی ازجمله مزایای عنوان شده ربات جراح ایرانی است.
علی طالبی، دانشجوی دکتری رشته رباتیک دانشگاه امیرکبیر با اشاره به پیشرفت های بسیار خوب ایران در زمینه رباتیک، می گوید: تکنولوژی ساخت ربات جراح تجاری در انحصار یک شرکت آمریکایی است و این شرکت رقبای خود را از گردونه ساخت ربات های جراح حذف کرده است. ما نیز به دلیل تحریم های پیاپی امکان دسترسی به این تکنولوژی را نداشتیم. همین امر موجب شد تا متخصصان ایرانی با تکیه بر دانش خود به فکر ساخت ربات جراح بیفتند.