مشکلات شرکت دانش بنیان
درست است که ایجاد یک شرکت دانش بنیان در ایران می‌تواند مزایای زیادی به دنبال داشته باشد، ولی با این وجود باید نگاهی هم مشکلات شرکت دانش بنیان داشته باشید. آشنایی با این چالش‌ها به شما کمک می‌کند تا بهتر بتوانید برای فعالیت خود برنامه‌ریزی کنید. حل این مشکلات نقش مهمی در رشد و پیشرفت شما در این فضا دارد که باید برای آن طرح‌ریزی کنید. به همین علت تصمیم داریم تا در این مطلب از شبکه دانش بنیان ایران قصد داریم تا این مسائل را به صورت کامل بررسی کنیم.
مسائل پیش روی شرکت‌های دانش بنیان در ایران
شرکت‌های دانش بنیان، آن دسته از شرکت‌هایی هستند که بر پایه دانش و نوآوری فعالیت می‌کنند و محصولات یا خدمات جدید و ارزشمندی را به بازار عرضه می‌کنند. این شرکت‌ها نقش مهمی در توسعه علم و فناوری، رقابت‌پذیری اقتصادی، اشتغال‌زایی و تحقق منویات مقام معظم رهبری در حوزه اقتصاد مقاومتی دارند. با این حال، شرکت‌های دانش بنیان در ایران با چالش‌ها و مشکلات زیادی روبرو هستند که شامل موارد زیر هستند.
عدم حمایت کافی از محصولات داخلی
یکی از مشکلات شرکت دانش بنیان، عدم حمایت کافی از محصولات داخلی است. بسیاری از دستگاه‌های دولتی و خصوصی، تمایل به خرید محصولات خارجی بجای محصولات داخلی را دارند. علل این رفتار متفاوت است که شامل مواردی همچون عدم آگاهی، عدم اعتماد، تعارض منافع و فساد خواهد بود.
به عنوان مثال، گفته شده است که چندین شرکت دانش بنیان در حوزه پزشکی، تجهیزات پزشکی با کیفیت و قابل رقابت با خارج را تولید کرده‌اند، اما به دلایل گوناگون نظیر عدم صدور مجوز، عدم تخصص کارشناسان گمرک، تحریم‌ها و … نتوانسته‌اند آن‌ها را به بازار عرضه کنند. این مورد نشان می‌دهد که برای استفاده از محصولات داخلی، باید فرهنگ‌سازی مناسب صورت بگیرد تا افراد بیشتری به سمت اکوسیستم دانش بنیان تشویق شوند
عدم تأمین منابع مالی لازم
شرکت‌های دانش بنیان، به دلیل خلاق بودن و پذیرفتن ریسک بالا، نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی دارند. این در حالی است که در ایران دسترسی به منابع مالی لازم برای این شرکت‌ها دشوار است. عواملی مانند نبود بازار سرمایه مناسب، عدم حمایت بانک‌ها، عدم وجود صندوق‌های ریسک‌پذیر، تحریم‌ها و … باعث شده است که شرکت‌های دانش بنیان با کمبود مالی مواجه باشند.
این موضوع می‌تواند باعث کاهش توانایی تحقیق و توسعه، کاهش کیفیت محصولات، از دست دادن فرصت‌های بازاری و حتی تعطیلی شرکت‌ها شود. به همین جهت باید بعد از ثبت دانش بنیان به طور ویژه به فکر تامین منابع مالی لازم باشید تا مشکلی برای شما ایجاد نشود. درست است که هزینه ثبت شرکت دانش بنیان در ایران زیاد نیست ولی باید حتما برای هزینه‌های جاری شرکت بودجه مناسبی را در نظر بگیرید.
عدم دسترسی به نیروهای متخصص
شرکت های دانش بنیان به دلیل ماهیت فعالیت خود، نیاز به نیروهای متخصص و آموزش دیده دارند. با این وجود در ایران، تأمین این نیروها چالش‌برانگیز است. علل این چالش می‌تواند شامل عدم همخوانی بین آموزش و نیاز بازار، عدم جذب و نگهداری نیروهای متخصص، عدم وجود زیرساخت‌های لازم برای آموزش و پژوهش، مهاجرت مغز‌ها و … باشد.
به عنوان مثال، گفته شده است که بعضی از شرکت‌های دانش بنیان در مناطق دور از پایتخت و در مناطق محروم واقع شده‌اند؛ به همین دلیل دسترسی به نیروهای متخصص ندارند. معاونت علمی ریاست جمهوری طرح‌هایی را برای حل این مشکل در نظر دارد ولی به هر حال این چالش هنوز حل نشده و شرکت‌های مختلفی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
عدم وجود قوانین و مقررات مناسب
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مهمترین چالش در حوزه فعالیت های دانش بنیان مربوط به نبود قوانین مناسب است. شرکت‌های دانش بنیان به دلیل جدید بودن فعالیت خود، نیاز به قوانین و مقررات مناسب و حمایت حقوقی دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایران قوانین و مقررات کافی و کارآمد برای حفاظت از حقوق مالکیت فکری، تسهیل در اخذ مجوز‌ها، تشویق به سرمایه‌گذاری، تعرفه‌گذاری منصفانه و … وجود ندارد.
همچنین به نظر می‌رسد که تسهیلات شرکت دانش بنیان نیز باید بیشتر از چیزی باشد که امروز است. این موضوع می‌تواند باعث کاهش انگیزه شرکت‌ها برای خلاقیت و نوآوری و همچنین رقابت غیرمنصفانه بین شرکت‌های مختلف شود. از آنجایی که انواع شرکت دانش بنیان با مسائلی همچون کند شدن فرایندهای اداری روبرو هستند، باید برای رفع مشکلات شرکت دانش بنیان فکری اندیشید.
عدم هماهنگی بین ذینفعان
شرکت‌های دانش بنیان، به دلیل پوشش گسترده فعالیت خود، با ذینفعان مختلفی در تعامل هستند. این ذینفعان می‌توانند شامل دولت، بخش خصوصی، دانشگاه، مراکز پژوهشی و مردم باشند. متاسفانه در ایران، هماهنگی بین این ذینفعان کافی نیست. علل این عدم هماهنگی می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد که مهمترین آن‌ها را نام می‌بریم.
- عدم تعریف روشن نقش‌ها و مسئولیت‌ها
- عدم ارتباط و همکاری مناسب
- عدم توجه به نیازها و انتظارات هر ذینفع
- عدم وجود سازوکارهای نظارتی و ارزیابی
این موضوع می‌تواند باعث کاهش کارایی و اثربخشی شرکت‌های دانش بنیان شود که باید برای آن فکری اساسی کرد. در صورتی که شما می‌خواهید مراحل ارزیابی شرکت دانش بنیان را برای شروع فعالیت پشت سر بگذارید، به این موارد هم توجه کافی را داشته باشید.
سخن پایانی
شرکت‌های دانش بنیان، به عنوان یکی از رکن‌های مهم توسعه علم و فناوری و اقتصاد مقاومتی در ایران با چالش‌ها و مشکلات زیادی روبرو هستند. برای حل مشکلات شرکت دانش بنیان، لازم است که تلاش‌های جدی و هم‌افزایی از سوی دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و سایر ذینفعان صورت گیرد. همچنین لازم است که شرکت‌های دانش بنیان خود را با شرایط بازار سازگار کنند و به بهبود کیفیت محصولات و خدمات خود بپردازند. بهبود کار در شرکت دانش بنیان هم می‌تواند شرایط آینده را برای شرکت‌های دانش بنیان بهتر کند پس باید برای آن برنامه‌ریزی کرد. از اینکه تا انتهای این مطلب از شبکه دانش بنیان ایران با ما همراه بودید از شما سپاسگزاریم.
سوالات متداول
- چرا شرکت‌های دانش بنیان به حمایت دولت نیاز دارند؟
شرکت‌های دانش بنیان، به دلیل خلاق بودن و پذیرفتن ریسک بالا، نیاز به حمایت دولت در زمینه‌های مختلف مانند تأمین منابع مالی دارند. این حمایت می‌تواند باعث افزایش اعتماد و انگیزه شرکت‌ها برای خلاقیت و نوآوری و رقابت‌پذیری بازار شود.
- چگونه می‌توان منابع مالی لازم برای شرکت‌های دانش بنیان را تأمین کرد؟
منابع مالی لازم برای شرکت‌های دانش بنیان می‌تواند از طرق مختلف تأمین شود. مواردی همچون افزایش حجم و کارآمدی بازار سرمایه، تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاران خصوصی و صندوق‌های ریسک‌پذیر، اختصاص بودجه و تسهیلات ویژه از سوی دولت و بانک‌ها فروش سهام و اوراق بهادار شرکت‌ها به عموم در این دسته قرار می‌گیرد.
- چگونه می‌توان نیروهای متخصص لازم برای شرکت‌های دانش بنیان را تأمین کرد؟
ایجاد زیرساخت‌های لازم برای آموزش و ارائه پاداش و مزایای مناسب می‌تواند در تامین نیروی مفید موثر باشد. همچنین ایجاد همخوانی بین آموزش و نیاز بازار و بهبود فضای کسب‌وکار هم می‌تواند در این میان موثر باشد.
- چگونه می‌توان قوانین و مقررات مناسب برای شرکت‌های دانش بنیان را تدوین کرد؟
قوانین و مقررات مناسب برای شرکت‌های دانش بنیان می‌تواند با رویکردهای مختلف تدوین شود. بررسی و مطالعه تجارب کشورهای پیشرو در حوزه دانش بنیان، شناسایی و رفع موانع و مشکلات قانونی و اداری موجود، هم‌فکری و همکاری با ذینفعان مختلف می‌تواند نقش مهمی در ایجاد قوانین مناسب داشته باشد.
- چگونه می‌توان هماهنگی بین ذینفعان شرکت‌های دانش بنیان را افزایش داد؟
روش‌هایی مانند تعریف روشن نقش‌ها و مسئولیت‌های هر ذینفع، ایجاد ارتباط و همکاری مناسب بین ذینفعان، توجه به نیازها و انتظارات هر ذینفع و ایجاد شبکه‌ها می‌تواند در این میان بسیار موثر باشد.