داروهای گیاهی ضدسرطان
مقابله با سرطان
داروی تاکسول یا پاکلیتاکسل، یک نوع دی ترپنوئید به حساب می آید که کاربردهای گسترده ضدسرطانی داشته و معمولاً از طریق متابولیسم ثانویه درختان سرخدار بدست می آید. مقدار قابل استخراج تاکسول و سایر متابولیت های وابسته که با عنوان تاکسوئیدها شناخته می شوند، از منابع کنونی دارای محدودیت های گسترده ای است، هر چند به مرور کروناتین و سیکلودکسترین به عنوان الیسیتورهای بسیار موثر بر متابولیسم ثانویه در کشت سلول های گیاهی مطرح شده اند. به جز این محدودیت، داروهای ضدسرطان حاصله از این طریق از سطح فناوری بالا و دشواری فرایند تولید به خصوصی هم برخوردار هستند که کار بازتولید آنها را بیش از پیش دشوار می کند. با این وجود، یک شرکت دانش بنیان داخلی به توسعه این نوع داروها وارد شده است.
مختار جلالی پژوهشگر حوزه سلول های بنیادی گفت: «فرآورده های حاصل از عملکرد ثانویه گیاهان، از گران بهاترین ترکیبات شیمیایی هستند. ارزش برخی از داروهای گیاهی از جمله تاکسول به اندازهای است که هر گرم آن قیمت چند هزار دلاری دارد.»
وی با اشاره به ارزش افزوده بالای داروهای گیاهی با منشأ ضد سرطان گفت: «داروهای ارزشمندی چون تاکسول، وین بلاستین، وین کریستین، کامپتوتسین، پودوفیلوتوکسین و آجمالیسین از مهم ترین داروهای ضدسرطان با منشا گیاهی هستند که در این میان تاکسول و ترکیبات هم خانواده آن یعنی تاکسان ها از اهمیت ویژه ای برخوردارند.»
رشد بازار داروهای بر پایه گیاهی
این داروها در مقایسه با مواد خام اولیه ارزش بسیار بالاتری دارند و به طور کلی می توان گفت فرآورده های حاصل از متابولیسم ثانویه گیاهان جزو گرانبهاترین ترکیبات شیمیایی هستند. امروزه با استفاده از سیستم های کشت سلولی می توان متابولیت های ثانویه را در شرایط آزمایشگاهی تولید کرد.
جلالی با اشاره به این موضوع گفت: «ارزش این داروها، به اندازه ای است که هر گرم از آنها قیمت چند هزار دلاری دارد.»
بر اساس آمارهای موجود، ارزش بازار جهانی داروهای پایه گیاهی در سال ۲۰۰۲ و در حالی که ایالات متحده آمریکا بیش از ۵۰ درصد این بازار را در اختیار داشت، با رشد ۲/۶ درصدی نسبت به سال پیش از آن، به ۷/۱۳ میلیارد دلار رسید. از آن زمان رشد این بازار همچنان ادامه داشت تا جایی که ارزش کل بازار در سال ۲۰۰۷ به ۸/۱۸ میلیارد دلار رسید. آن طور که این پژوهشگر حوزه سلول های بنیادی عنوان می کند، انتظار می رود ارزش جهانی این بازار تا سال ۲۰۵۰ میلادی به حدود ۵ تریلیون دلار برسد.
این فرایند علمی و فناورانه که آینده درخشانی را به لحاظ تولید ثروت و همچنین دانش پزشکی در اختیار کشورها قرار می دهد، از جمله اولویت های پژوهشی و تحقیقاتی ستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری محسوب می شود.